گونه‌شناسی انتقادات و آسیب‌های «جریان‌شناسی

هدف: با توجه به متداول بودن رویکرد جریان‌شناسی در ارائۀ محتواهای فکری، فرهنگی، معرفتی و از طرفی جدید بودن این ادبیات نظری، هدف از نگارش این مقاله، آسیب‌شناسی ادبیات و روش جریان‌شناسی بود تا بتوان از آسیبهای آن جلوگیری کرد. روش: این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به رشته تحریر درآمد. یافته‌ها: نُه آسیب عمده، جریان‌شناسی را تهدید می‌کند و ریشه انتقادات بر جریان‌شناسی را می‌توان در هفت عنوان، ذیل سه مقولۀ ثبوتی، اثباتی و گرایشی دسته‌بندی کرد. بر اساس ریشه‌های معرفتی مذکور، آسیبهای نه‌گانه در سه مقوله نقدهای مبنایی، نقدهای بنایی ناظر به محصول و نقدهای بنایی ناظر به روش، گونه‌شناسی شدند. نتیجه‌گیری: برای تثبیت جریان‌شناسی به عنوان نظریه- روشی علمی، لازم است آسیبهای ‌آن، تحلیل و به نقد‌های وارده بر آن، پاسخ داده شود تا از این طریق، ادبیات جریان‌شناسی تقویت شود. ریشه‌یابی انتقادات و تحلیل نقدها، مسیر را برای این مهم، تسهیل می‌کند. محققان جریان‌شناسی، لازم است در تولیدات جریان‌شناسانه و در مواجهه با مخاطبان، این آسیبهای ‌نه‌گانه را مدّ نظر داشته باشند که از میان آنها، مغالطه‌ای شناختی به دلیل رواج و آسیب عمیق آن، حائز توجه است.